KULLANIM ALANLARI-2

Yanmayı Önleyici (Geciktirici) Maddeler
Borik asit ve boratlar selülozik maddelere, ateşe karşı dayanıklılık
sağlarlar. Tutuşma sıcaklığına
gelmeden selülozdaki su moleküllerini uzaklaştırırlar ve
oluşan kömürün yüzeyini kaplayarak daha ileri bir yanmayı
engellerler.

Ateşe dayanıklı madde olarak selülozik yalıtım maddelerinin
kullanımı borik asit artmasına yol açmıştır. A.B.D.'de kullanılmakla
birlikte, son yıllarda çok fazla yaygınlaşmamıştır.

Bor bileşikleri plastiklerde yanmayı önleyici olarak giderek
artan oranlarda kullanılmaktadır. Bu amaç için kullanılan
bor bileşiklerinin başında çinko borat, baryum metaborat,
borfosfatlar ve amonyum fluoborat gelir.

Tarım
Bor mineralleri bitki örtüsünün gelişmesini artırmak veya önlemek
maksadıyla kullanılmaktadır.
Bor, değişken ölçülerde, birçok bitkinin temel besin
maddesidir. Bor eksikliği görülen bitkiler arasında yumru
köklü bitkiler (özellikle şeker pancarı) kaba yoncalar, alfaalfalar,
meyva ağaçları, üzüm, zeytin, kahve, tütün ve pamuk sayılmaktadır.
Bu gibi hallerde susuz boraks ve boraks pentahidrat
içeren karışık bir gübre kullanılmaktadır. Bu da, suda
çok eriyebilen sodyum pentaborat (NaB5O8.5H2O) veya
disodyum oktaboratın (Na2B8O13) mahsulün üzerine püskürtülmesi
suretiyle uygulanmaktadır.

Bor, sodyum klorat ve bromosol gibi bileşiklerle birlikte
otların temizlenmesi veya toprağın sterilleştirilmesi gereken
durumlarda da kullanılmaktadır.

Metalurji
Boratlar yüksek sıcaklıklarda düzgün, yapışkan, koruyucu ve
temiz, çapaksız bir sıvı oluşturma
özelliği nedeniyle demir dışı metal sanayiinde koruyucu
bir cüruf oluşturucu ve ergitmeyi hızlandırıcı madde olarak
kullanılmaktadır.

Bor bileşikleri, elektrolit kaplama sanayiinde, elektrolit
elde edilmesinde sarf edilmektedir. Borik asit nikel kaplamada,
fluoboratlar ve fluoborik asitler ise; kalay kurşun, bakır,
nikel gibi demir dışı metaller için elektrolit olarak kullanılmaktadır.Alaşımlarda,
özellikle çeliğin sertliğini artırıcı olarak kullanılmaktadır.
Bu konuda ferrobor oldukça önem kazanmıştır. Çelik üretiminde
50 ppm bor ilavesi çeliğin sertleştirilebilme niteliğini
geliştirmektedir.

Nükleer Uygulamalar
Atom reaktörlerinde borlu çelikler, bor karbürler ve
titanbor alaşımları kullanılır. Paslanmaz
borlu çelik, nötron absorbanı olarak tercih edilmektedir. Yaklaşık
her bir bor atomu bir nötron absorbe etmektedir.

Atom reaktörlerinin kontrol sistemleri ile soğutma
havuzlarında ve reaktörün alarm ile kapatılmasında
(B10) bor kullanılır.

Ayrıca, nükleer atıkların depolanması için kolemanit kullanılmaktadır.

Enerji Depolama
Termal storage pillerindeki, Sodyum Sülfat ve su ile yaklaşık
%3 ağırlıktaki boraks dekahidratın
kimyasal karışımı gündüzün güneş enerjisini
depolayıp gece ısınma amacıyla kullanılabilmektedir.
Ayrıca, binalarda tavan malzemesine konulduğu taktirde
güneş ışınlarını emerek, evlerin ısınmasını sağlayabilmektedir.

Ayrıca, bor, demir ve nadir toprak elementleri kombinasyonu
(METGLAS) % 70 enerji tasarrufu sağlamaktadır. Bu güçlü manyetik
ürün; bilgisayar disk sürücüleri, otomobillerde direk
akım- motorları ve ev eşyaları ile portatif güç aletlerinde
kullanılmaktadır.

Otomobil Havayastıkları, antifriz
Bor hava yastıklarının hemen şişmesini sağlamak amacıyla
kullanılmaktadır. Çarpma anında,
elementel bor ile potasyum nitrat toz karışımı elektronik sensör
ile harekete geçirilir. Sistemin harekete geçirilmesi ve
hava yastıklarının harekete geçirilmesi için geçen toplam
zaman 40 milisaniyedir. Ayrıca otomobillerde antifriz olarak
ve hidrolik sistemlerde de kullanılmaktadır.


Atık Temizleme
Sodyum borohidrat, atık sulardaki civa, kurşun,
gümüş gibi ağır metallerin sulardan
temizlenmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Yakıt
Sodyum tetraborat, özel uygulamalarda yakıt katkı maddesi olarak
kullanılmaktadır. Daha önce
Amerikan Donanması tarafından uçuş yakıtı olarak kullanılmıştır.
Karboranlar
için Amerikan Deniz Araştırma Ofisi ve Amerikan Ordusu
tarafından katı roket yakıtı olarak kullanılması
için araştırmalar yapılmıştır. Şu anda Amerikan askeri
ihtiyacı ise Callery Chemical Co. tarafından işletilmekte
olan tesisten karşılanmaktadır. Dibor, B2H6 ve B5H9 gibi
bor hidratlar; uçaklarda yüksek performanslı potansiyel yakıt
olarak
araştırılmışlardır. Boraneler Hidrojenle karşılaştırıldığında
daha yüksek performansla yanmaktadır. Fakat onlar,
pahalı, toksik ve yakıldığında açığa çıkan bor oksit
çevresel açıdan uygun değildir. Amerikan Hükümeti, 1950
sonlarında borlu yakıtlar için 300 milyon US $ ayırmıştır,
ancak program 1960 başlarında iptal edilmiştir.

Sağlık
BNCT (Boron Neutron Capture Therapy) kanser tedavisinde kullanılmaktadır.
Özellikle; beyin kanserlerinin tedavisinde hasta hücrelerin
seçilerek imha edilmesinde kullanılmakta ve sağlıklı
hücrelere zararının minimum düzeyde olması nedeniyle tercih
nedeni olabilmektedir. Ayrıca, insan vücudunda normalde
bulunan bor, bazı ülkelerde tabletler şeklinde üretilmeye başlanmıştır.
Diğer Kullanım Alanları
Ahşap malzeme korunması için sodyum oktaborat kullanılır. %
30'luk sodyum oktaborat çözeltisi
ile muamele görmüş tahta malzeme yavaş yavaş kurutulursa bozunmadan
ve küllenmeden uzun süre kullanılabilir.

Silisyum üretiminde bor triklorür, polimer sanayiinde, esterleme
ve alkilleme işlemlerinde ve etil benzen üretiminde bor trifluorür
katalizör olarak kullanılmaktadır.

Bor karbür ve bor nitrür; döküm çeperlerinde yüksek
sıcaklığa dayanıklı (refrakter) malzeme püskürtme memelerinde
de aşınmaya dayanıklı (abrasif) malzeme olarak kullanılan
önemli bileşiklerdir.

Araçların soğutma sistemlerinde korozyonu önlemek üzere
boraks, antifiriz karışımına katkı
maddesi olarak da kullanılır.

Tekstil sanayiinde, nişastalı
yapıştırıcıların viskozitlerinin ayarlanmasında,
kazeinli yapıştırıcıların çözücülerinde, proteinlerin
ayrıştırılmasında yardımcı madde boru ve tel çekmede akıcılığı sağlayıcı
madde, dericilikte kireç çöktürücü madde olarak boraks kullanılmaktadır.
Borun önümüzdeki yıllarda önemli miktarda kullanılabileceği
bir üretim dalı da çimento sanayiidir.